Cari

Naskah Amanat Galunggung | Naskah Sunda Kuno

Amanat Galunggung
galuhkiwari.wordpress.com
[Historiana] - Amanat Galunggung atau juga disebut Kropak 632. Dalam Naskah ini tidak ada penyebutan nama dewa-dewa Hindu. Jejak ke-Hindua-n pun tidak dapat ditemukan dalam Kropak 632, mungkin kitab tersebut memang bukan dimaksudkan sebagai kitab ajaran keagamaan. Kitab tersebut dapat dianggap pesan yang disampaikan oleh kaum agamawan di Kabuyutan Galunggung kepada mereka yang mampu dan menaruh perhatian, agar menjaga keberlangsungan kehidupan agama di tempat itu.

Naskah ini ini diteliti, diterjemahkan dan ditransliterasikan oleh Drs. Saleh Danasasmita. Naskah ditulis dalam 2 sisi (recto dan verso). Berikut Naskah Amanat Galunngung.

Lembar Jilid verso
  1. Awignam astu. Nihan tembey sakakala Rahyang Ba/n/nga, masa sya nyusuk na Pakwan makangaran Rahyangta Wuwus, maka
  2. manak Maharaja Dewata, Maharaja Dewata maka manak Baduga Sanghyang, Baduga Sanghyang maka manak Prebu Sanghyang maka mank Sa(ng)
  3. Lumahing rana, Sa(ng) Lumahing rana maka manak Sa(ng) Lumahing Winduraja, Sa(ng) Lumahing Tasikpa(n)jang (maka manak) Sa(ng) Lumahing Hujung Kembang, Sa(ng) Lumahing Hujung Kem-
  4. bang maka manak Rekéyan Darmasiksa. Darmasiksa siya ngawarah anak öncu umpi cicip muning anggasa(nta)na (kulasantana) pretisantana wit wekas kulakadang……

  • Semoga selamat. Inilah permulaan tanda peringatan Rahiyang Banga, ketika ia membuat parit (pertahanan) Pakuan bernama Rahingta Wuwus,
  • maka (ia) berputera Maharaja Dewata berputera Baduga Sanghiyang, Baduga Sanghiyang berputera Prabu Sanghiyang, Prabu Sanghiyang berputera Sang
  • Lumahing rana3), Sang Lumahingrana berputera Sang Lumahing Winduraja, Sang Lumahing Winduraja berputera Sang Lumahing Tasikpanjang, Sang Lumahing Tasikpanjang  berputera Sang Lumahing Ujung Kem-
  • bang, Sang Lumahing Ujung Kembang berputera Rakeyan Darmasiksa. Darmasiksa, ia menasihati anak, cucu, umpi (turunan ke-3), cicip(turunan ke-4), muning (turunan ke-5), anggasantana (turunan ke-6), kulasantana (turunan ke-7), pretisantana (turunan ke-8), wit wekas4) (turunan ke-9), sanak-saudara
Lihat juga dalam format video...



I. rekto
  1. sakabeh, nguniwéh sapilancökan, mulah pabwang³) pasalahan paksa, mulah paködöködö, asing ra(m)pes, cara purih, turutan mulah ködö di tinöng di maneh, isos-
  2.  isökön carekna patikrama, jaga kita dek jaya prang ta(n)jor juritan tan alah kuréya, musuh ti dara(t) ti laut, ti barat ti timur sakuriling désa, musuh alit,
  3. musuh ganal mu(ng)ku kahaja urang miprangkön si tepet, si bener,si duga,si twarasi, mulah sida döng kulakadang, mulah munuh tanpa dwasa, mulah
  4. ngarampas tanpa dwasa, mulah midukaan tanpa dwasa, mulah nenget a(s)tri sama astri, mulah nenget hulun sama hulun, jaga dapetna pretapa dapetna pegengön sakti, bönangna (ku4) Sunda, Jawa, La(m)pung, Ba-
  • semuanya, demikian pula saudara-saudara kandung. Jangan benterok (karena) berselisih maksud, jangan saling berkeras: hendaknya rukun (dalam) tingkah laku (dan) tujuan. Ikuti, jangan (hanya) berkeras pada keinginan diri sendiri (saja). 
  • Camkanlah ujar patikrama,5) bila kita ingin menang perang, selalu unggul berperang, tidak (akan) kalah oleh (musuh) yang banyak: musuh dari darat dari laut, dari barat dari timur di sekitar negeri; musuh halus,
  • musuh kasar. Jangan dengan sengaja kita memperebutkan: yang lurus. Yang benar, yang jujur, yang lurus hati. Jangan berjodoh dengan saudara, jangan membunuh yang tak berdosa, jangan
  • merampas (milik) yang tak bersalah, jangan menyakiti yang tak bersalah; jangan saling curiga/sesali antara wanita/isteri, jangan saling curiga antara hamba dengan hamba.      Waspadalah. kemungkinan direbutnya kemuliaan (kewibawaan, kekuasaan)6) dan pegangan kesaktian (kejayaan) oleh Sunda, Jawa, Lampung, Ba-

I. verso
  1. luk, banyaga nu dék ngarebutna kabuyutan na Galungung, asing iya nu mönangkön kabuyutan na Galunggung, iya sakti tapa, iya jaya prang, iya höböl
  2. nyéwana, iya bagya na drabya sakatiwatiwana, iya ta supagi katinggalan rama-resi5), lamun miprangköna kabuyutan na Galunggung, a(n)tuk na, kabuyutan,
  3. awak urang na kabuyutan , nu löwih diparaspade, pahi döng na Galunggung, jaga bönangna kabuyutan ku Jawa, ku Baluk, ku Cina, ku Lampung,
  4. ku sakalian , muliyana kulit di jaryan, madan na rajaputra, antukna boning ku sakalaih, jaga rang a(ng)gos dihélwan, munuh tanpa dwasa, ngajwal tanpa dwasa, nguniwéh tan bakti di sang pandita di puhun di manéh, na carita boning ku sa-

  • luk, para pedagang (orang asing) yang akan merebut kabuyutan di Galunggung. Siapa pun yang dapat menguasai kabuyutan di Galunggung, ia akan memperoleh kesaktian dalam tapanya, ia akan unggul perang, ia akan lama 
  • Berjaya, ia akan mendapat kebahagiaan dari kekayaan secara turun-temurun, yaitu bila sewaktu-waktu kelak ditinggalkan oleh para rama dan para resi, Bila terjadi perang (memperebutkan) kabuyutan di Galunggung, pergilah ke kabuyutan,
  • bertahanlah kita di kabuyutan. Apa-apa yang lebih (sulit dipertahankan?) dirapikan, semua dengan yang di Galunggung. Cegahlah terkuasainya kabuyutan oleh Jawa, oleh Baluk, oleh Cina, oleh Lampung,
  • oleh yang lainnya. Lebih berharga nilai kulit lasun di tempat sampah dari pada rajaputra (bila kabuyutan) akhirnya jatuh ke tangan orang lain. Ikutilah terus (pantangan-pantangan) yang telah ditaati, (yaitu) membunuh (yang) tak berdosa, memarahi (yang) tak bersalah, demikian pula tidak berbakti kepada pendeta dan leluhur kita sendiri dalam peristiwa dapat direbutnya kabuyutan oleh 

II. rekto
  1. kalih ngaranya, na kabuyutan, jaga hamo isös di mullah di pamali di manéh, mulah kapuhan dina musuh ganal bala (boning) dila(n)can, musuh alit mwa boning ditambaan,
  2. jampé mwa matih, mangmang sasra tanpa guna, patula tawur tan mretyaksa ku padan ngalalwan sipat
  3. galeng mgalalwan siksa nu kwalwat, kwaywa nguha di carék aki lawan buyut, upadina pa(n)day bösi panday omas, memen paraguna, hamba lawak, tani gusti,
  4. lanang wadon, nguniw̩h na raja puta Рk̦d̦ di tin̦ng di man̩h hamo ngad̩ng̩ car̩k i(n)dung lawan bapa, hamo ngad̩ng̩ car̩k na patikrama wwang k̦d̦anak̩h, upadina kadi tungtung halalang sategal kadi a(ng)gerna puncak ing gunung, sa-

  • orang lain. Hindarkan sikap tidak mengindahkan cegahan dan pantangan diri sendiri, jangan bingung menghadapi musuh ksar; lascar (musuh) dapat dilawan, sebaliknya musuh halus tidak dapat diobati.
  • Jampi tidak akan mempan, sumpah (kutukan) seribu (kali) tak akan berguna, ibarat tawur (kurban) yang tidak terlaksana oleh perbuatan melampau batas (garis)
  • pematang (aturan), mengabaikan aturan dari leluhur (orang tua), luput menyadari ucapan kakek dan buyut. Bandingannya: pandai besi dengan pandai emas, dalang dengan penabuh gamelan, hamba dengan majikan, petani dengan pemilik tanah,
  • laki-laki dengan perempuan, demikian pula raja dengan upeti (persembahan). Berkeras kepada keinginan sendiri tidak mendengar nasihat ibu dan bapak, tidak mengindahkan ajaran patikrama, itulah contoh orang yang keras kepala; ibarat pucuk alang-alang yang memenuhi tegalan, ibarat tetapnya puncak gunung. Sia-


II. verso
  1. pa ta wruh ri puncaknya, asing wruh iya ta wruh inya patingtiman, wruh di carék aki lawan buyut, marapan kita jaya prang höböl nyéwana, jaga kita miprangkön
  2. si tepet si bener, si duga si twarasi, iya tuhu sirena janma (d)ina bwana iya kahidupanana urang sakabéh, iya pawindwan ngaranya kangken gunung panghiyangana urang, pi(n)dah
  3. ka cibuntu ngaranya, pindah ka l(e)mah pamasarran , gosana wwang ngéyuhan kapanasan, jaga rampésna agama, hana kahuripana urang sakabeh, mulah kwaywa moha di
  4. carékna kwalwat pun. Ujar Rekéyan Darmasiksa, ngawarah urang sakabéh, nyaraman Sa(ng) lumahing Taman, sya Rekéyan Darmasiksa, maka manak Sa(ng) Lumahing Taman, patemwan döng ti Darma-agung, aya mangsesya pa-

  • pa yang mengetahui puncaknya? Siapa pun yang mengetahuinya, ya tahulah akan ketentraman, tahu akan nasihat kakek dan buyut, agar kita unggul perang dan lama berjaya.
  • Janganlah kita memperebutkan (bertengkar) tentang: yang tepat (lurus), yang benar, yang jujur, yang lurus hati; ya sungguh-sungguh tenteram manusia di dunia, ya kehidupan kita semua, ya ketenteraman namanya ibarat gunung kahiyangan (bagi) kita, beralih 
  • ke telaga (bening) namanya, beralih ke tanah pusara, tempat orang berteduh dari kepanasan. Pelihara kesempurnaan agama, pegangan hidup kita semua, jangan luput atau bingung
  • terhadap ajaran para leluhur (orang tua). (Itulah) ujar Rakeyan Darmasiksa, menasihati kita semua, mengajari Sang Lumahing Taman. Ia, Rakean Darmasiksa berputera Sang Lumahing Taman, pertemuan dari Darma Agung, ada per-

III. rekto
  1. temwan don ti sisima pun. Makangaran San Raja Purana, carek Sang Raja Purana, ah ra(m)pes6) carek dewata kami, sya Rekeyan Darmasiksa pun. Jaga di-
  2. turutan ku na urang reya, marapan atis ikang desa, sang prabu enak alungguh, sang rama enak emangan, sang disi jaya prang, jaga isos di carek nu kwalyat, nga-
  3. lalwakon agama nu nyusuk na Galunggung, marapan jaya pran jadyan tahun, hobol nyewana, jaga makeyana patikrama, paninggalna sya seda, jagat
  4. daranan di sang rama, jagat kreta di sang resi, jagat palangka di sang prabu, haywa paalaala palungguhan, haywa paalaala pamonang, haywa paalaala demakan, apan pada pawitanya, pada mulianya, maka pada mulianya, ku ulah ku sabda, (ku) ambek,

  • nikah dengan orang desa. (Putranya) bernama Sang Raja Purana. Kata Sang Raja Purana, ah sempurna, sempurna ajaran ayahku suwargi, dia Rakeyan Darmasiksa. Peliharalah agar 
  • tetap ditaati oleh orang banyak, agar aman tenteram seluruh negeri, raja tenteram bertahta, sang rama tenteram menghimpun bahan makanan, sang disi unggul perangnya. Tetaplah mengikuti ucap orang tua, melak-
  • sanakan ajaran yang membuat parit pertahanan di Galunggung, agar unggul perang, serba tumbuh tanam-tanaman, lama berjaya panjang umur, sungguh-sungguhlah mengikuti patikrama warisan dari para suwargi. Dunia kemakmuran, tanggung jawab sang rama, dunia
  • kesejahteraan hidup tanggung jawab sang resi, dunia pemerintahan tanggung jawab sang prabu. Jangan berebut kedudukan, jangan berebut penghasilan, jangan berebut hadiah, karena sama asal-usulnya, sama mulianya. Oleh karena itu bersama-samalahlah berbuat kemuliaan dengan perbuatan, dengan ucapan, dengan itikad:


III. verso
  1. si niti si nityagata, si aum, si hööh si karungrungan, ngalap kaswar semu guyu/ng/ téjah ambek guru basa, dina uran sakabéh, tuha kalawan anwam, mulah
  2. majar kwanta, mulah majar lak(s)ana, mulah madahkön pada janma, mulah sabda ngapus, iya pang jaya prang höböl nyewana ngaranya, urang ménak maka
  3. rampés agama, haat héman dina janma, mana urang ka(n)del kulina, mana urang dipajarkön ména(k) ku na rama, carék na patikrama, na urang lanang wadwan, iya
  4. tuwah iya tapa, iya tuwah na urang, gwareng twah gwareng tapa, maja twah maja tapa, rampés twah waya tapa, apana urang ku twah na mana bö(ng)har ku twah na mana waya tapa, na maka muji sakalih ja ku tapa, na muji manéh kéh ona-
  • yang bijaksana yang elalu berdasarkan kebenaran, yang bersifat hakiki, yang sungguh-sungguh, yang memikat hati, suka mengalah, murah senyum, berseri hati dan mantap bicara. Bagi kita semua, tua dan muda, jangan
  • berkata berteriak, jangan berkata menyindir-nyindir, jangan menjelekkan sesama orang, jangan berbicara mengada-ada, agar unggul perang dan lama berjaya namanya. 
  • Kita merasa senang, maka
  • sempurnalah agama, kasih-sayang kepada sesama manusia, maka kita dianggap bangsawan, maka kita dikatakan orang mulia oleh sang rama. Menurut ajaran dalam patikrama, bagi kita, laki-laki dan perempuan, ya
  • beramal ya bertapa; itulah perbuatan kita. Buruk amalnya berarti buruk tapanya, sedang amalnya berarti sedang tapanya, sempurna amalnya berarti berhasil tapanya. Ada pun kita ini, karena amallah dapat menjadi kaya, karena amal pula dapat berhasil tapa kita. Maka orang lain akan memuji tapa kita, maka puji sajalah diri sendiri,

IV. rekto
  1. m sugan ku ra(m)pés na twah mana bönghar, na maka nyösöl sakalih ja urang hantö tapa, nyösöl manéh kéh onam, sugan tu gwaréng na twah mana burungna
  2. na tapa, hamwa karampes lamu(n) dipindaha(n) na twah, jaga dipéda ku sakalih, hamwa karampés na(m)bahan twah ja rang dipuji ku /suku/ sakalih, si cangcingan si langsi-
  3. tan si paka, si rajön-lökön, si mwa-surahan si prenya, si paka maragwalragwal, purusa ém ét imöt rajön-lökön pakapradana, iya bisa ngaranya, titis bö(ng)har waya
  4. tapa kitu tu rampes twah na ménak, jaga isös di carék nu kwalwat, di puhun di manéh, maluy swarga tka /t/ing kahyangan Batara Guru, lamun tepet bener di awak di manéh tu (u)cap na urang kahaja bwa-

  • (katakan:) barangkali karena sempurna amal maka menjadi kaya. Bila disesali oleh orang lain karena kita tidak melakukan tapa, sesali sajalah diri sendiri, (katakan:) barangkali karena beramal buruk maka tapa kita menjadi batal. Percuma (tidak akan diterima)
  • jika amal itu dihilangkan (tidak dilakukan) karena takut dicela oleh yang lain; percuma kita menambah amal bila mengharapkan dipuji oleh orang lain. Sebab si cekatan, si terampil, si tulus-hati, si rajin-tekun, si tawakal, si bersemangat, perwira, cermat, teliti, rajin, tekun, penuh keutamaan, ya berkemampuan namanya, benar-benar kaya dan berhasil
  • tapanya. Begitulah kesempurnaan amal orang mulia. Terus camkanlah ujar orang-orang tua, ujar leluhur kita sendiri (agar) masuk surga tiba di kahiyangan Batara Guru, bila kejujuran dan kebenaran ada pada diri kita sendiri. Itu dikatakan kita menyengaja (berbuat baik). Un-
  • tuk si pemalas, si keras-kepala, si pandir, pemenung, pemalu, mudah tersinggung, lamban, kurang semangat,

IV. verso
  1. t si mumulan, si ngödöhan, si bantölö, dungkuk peruk, supenan, jangkelék, rahéké, mémélé,
  2. bra/h/hélé, sélér twalér, hantiwalér, tan bria, kuciwa, rwahaka, jangjangka, juhara, hantö di kabisa, luhya mumulan , mo tö(ng)töing, manggahang, bara/ng/-
  3. hual, nica mreswala, kumutuk pregutu, surahana, sewekeng, pwapwarosé, téréh kasimwatan, téréh kapidéngé ,mwa teteg di carék wahidan, sulit rusit, rawa-
  4. ja papa, katang-katang di kalésa di kawah ma ku Sang Yamadipati, atma cumunduka ring ywaga tiga, mangrupa janma, maka jadi neluh, mulana mumulan sangkana réya kahayang, hantö di imah di maneh,7) ménta twah ka sakalih, ménta
  • gemar tiduran, lengah, tidak tertib, mudah lupa, tak punya keberanian, kecewa, luar biasa, sok jago, juara (jagoan), (tetapi) tak berkepandaian, 
  • selalu mengeluh, malas, tidak bersungguh-sungguh, pembantah, penempelak, ) selalu berdusta, bersungut-sungut,
  • menggertu, mudah bosan, segan mengalah, ambisius, mudah terpengaruh, mudah percaya kepada omongan orang(tanpa disaring dahulu), tidak teguh memegang amanat, sulit, rumit (mengesalkan) aib, nista.
  • Mayat-mayat pada lubang kawah (neraka) (dikuasai) oleh Sang Yamadipati. Arwah berdatangan dalam tiga periode, berupa manusia, maka jadi mengeluh, asal-mula jadi mengeluh (karena) malas pada hal banyak keinginan, tidak tersedia di rumahnya, meminta belas-kasihan kepada orang lain, meminta
V. rekto
  1. guna ka sakalih, hantö dibéré ksel hatinya, jadi nelu(h), pamalina iya dwakan iya jangjitan ngaranya, kajajadiyana na urang hiri paywagya di nu bener, na twah
  2. ra(m)pés dina urang, agamani(ng) paré,ma(ng)sana jumarun, telu daun, ma(ng)sana dioywas, gedé paré, ma(ng)sana bulu irung, bökah, ta karah nunjuk lang/ng/it,
  3. tanggah ta karah, kasép nangwa tu iya ngaranya, umösi ta karah lagu tu(ng)kul, harayhay asak, tak karah ca(n)d ukur, ngarasa maneh kaösi, aya si nu hayang,
  4. daék tu make hurip na urang réya, agamaning paré pun. Lamun umisi tanggah, harayhay tanggah, asak tanggah, hapa ngarana, pahi döng ayöh ngarana, hantö alaönana, kitu tu agama dina urang réa; ngarasa manéh imah kaösi, löit kaö-

  • Kebajikan kepada orang lain. (Bila) tidak kesal hatinya, jadi mengeluh. Tercela, (karena yang demikian itu) ya seperti air di daun talas, plin-plan namanya. Akibatnya kita mengiri akan keutamaan orang yang benar.Ada pun amal yang sempurna pada 
  • diri kita (adalah) ilmu padi: pada saat bertunas (sebesar jarum), keluar daun (tiga daun), saat disiangi, tumbuh dewasa, keluar kuncup (seperti bulu hidung), mekar buah, ya menunjuk langit, 
  • ya menengadah; indah tampang namanya. Setelah berisi tiba saat mulai merunduk, menguning masak ya makin runduk, karena merasa diri telah berisi. Bila ada yang mau 
  • dan bersedia (berbuat) demikian, maka kehidupan orang banyak akan seperti peri-laku padi. Bila saatnya berisi (tetap) tengadah, saat menguning (tetap) tengadah, saat masak (tetap) tengadah, hampa namanya. Lain dengan yang disebut (padi) rebah-muda, sebab nihil hasilnya,43) Demikianlah peri-laku orang banyak; karena merasa rumah telah lengkap (terisi), lumbung telah teri-


V. verso
  1. si (da)yöh kaösi dipaké sikara dipaké simangké, dipaké hulangga, mwa kabita na paré téya kéna hantö alaönana, hantö turutanönana, na urang r(é) ya sarwa
  2. döng ayöh ngawara ngarana, mwa karampés, jaga rang téoh twah, bwa tu höböl nyéwana pun. Lamun héman dinu karwalwat, jaga rang éwéan, jaga ngara(m)pas, jaga
  3. ngasupkön hulun, ja rang midukaan, nanya ka nu karwalwat, mwa téo(h) sasab na agama pun, na sasana bwat kwalwat pun, Hana nguni hana mangké, tan hana
  4. nguni tan hana mangké, aya ma böhöla aya tu ayöna, hantö ma böhöla hantö tu ayöna, hana tunggak hana watang, tan hana tunggak tan hana watang, hana ma tunggulna aya tu catangna, (hana guna) hana ring demakan, tan hana

  • si, negeri telah ramai isinya, dijadikankekayaan, dijadikan persediaan, dijadikan perhiasan. Tidak akan ada yang mengingini padi itu, karena tak dapat dipetik hasilnya, tak ada yang patut ditiru. Maka orang banyak sama 
  • dengan rebah-muda namanya. Janganlah kita berwatak rendah, pasti tak akan lama hidup. Bila kita menyayangi orang-orang tua, hati-hatilah memilih istri, hati-hatilah memilih jodoh, hati-hatilah 
  • memilih hamba, agar jangan menyakiti hatinya. Bertanyalah kepada orang-orang tua, (niscaya) tidak akan hina tersesat dari agama, yaitu hukum buatan leluhur. Ada dahulu ada sekarang, Tidak ada 
  • dahulu tidak akan ada sekarang; ada masa lalu ada masa kini, bila tidak ada masa lalu tidak akan ada masa kini; ada pokok kayu ada batang, tidak ada pokok kayu tidak akan ada batang; bila ada tunggulnya tentu ada catangnya; ada jasa ada anugerah, tidak ada


VI. rekto
  1. guna tan hana ring demakan, galah dawa sinambung/ng/an tuna, galah cöndök tinug(e)lan tka, a(n)tukna karah na urang ngarasa manéh hantö tapa lalo tandang
  2. marat nimur, ngalwa(r) ngidul réya kahayang, réya gösan mangkuk, bogoh pi(n)dah, réya agama, réya patingtiman, pipirakan, ider-ideran, bwaga di kuras hayang r(é)ya
  3. hulun mu(ng)ku kasorang ja urang hanto tapa, salah paké urang ménak, na gusti, na panghulu, na wiku sakabéh salah paké, na raja sabwana salah paké,
  4. böki awor-awur tanpa wastu ikang bwana, carék Rekéyan Darmasiksa surung réya gösan mangkuk höwöng kénéh mo réya éwé, surung pritapa soné, höwöng kénéh hatö tapa, mu(ng)ku kasorang ja urang hantö tapa, kéna hantö dika-

  • jasa tidak akan ada anugerah. Galah panjang disambung batang, galah tusuk dipotong runcing. Akhirnya malah, kita merasa tidak melakukan amal baik. Lalu berkelana, 
  • ke barat ke timur, ke utara ke selatan, banyak tempat tinggal (rumah), senang berpindah-pindah, banyak tanam-tanaman, banyak tempat peristirahatan, perhiasan perak, bertualang, senang (memelihara) ternak, ingin banyak 
  • hamba. Tidak akan terlaksana, karena kita tidak beramal (berkarya) baik. Salah tindak para orang terkemuka, ya pemilik tanah, ya penguasa, ya pendeta, semuanya salah tindak, ya bahkan raja seluruh dunia salah tindak. 
  • Makin semrawut tanpa kepastian dunia ini. Kata Rakeyan Darmasiksa: urung memperoleh rumah banyak, lebih baik jangan beristri banyak; urung bertapa mencapai kesucian diri, lebih baik jangan bertapa. Tak akan terlaksana, karena kita tidak berkarya, karena tidak memiliki


VI. verso
  1. bisa hantö dikarajöna, ja ku ngarasa man éh gwaréng twah karah dipi(n)dah/h/an ku  na urang hamo tu galah dawa sina(m)bungan tuna ngarana, nu pridana,
  2. nu takut sapa, nurut dina ménak, di gusti panghulu, réya kabisa, prijnya, cangcingan, gapitan, iya galah cöndök tinugelan t(é)ka ngarana,
  3. hatina tö 8)  burung/ng/ ön tapa kitu ma na urang pun. Ku na urang ala lwirna patanjala, pata ngarana cai, jala ngarana (a)pya, hantö ti 9) burung/ng/ ön tapa kita
  4. lamuna bitan apwa teya, ongkoh-ongkwah dipilalwaön di manéh, gena(h) dina kagölisan, mulah kasimwatan, mulah kasiwöran ka nu miburung/ng/an tapa, mulah kapidéngé ku na carék gwaréng, ongkwah-onhkoh di pitinöng/ng/ön di manéh, iya ra(m)pes, iya gölis……..
  • keterampilan, tidak rajin, karena merasa diri berbakat buruk, malah lalu kita jauhi, percuma saja, (ibarat) galah panjang disambung batang namanya. (Mereka) yang utama, 
  • yang takut akan kutukan, taat kepada orang-orang mulia, kepada pemilik tanah dan penguasa, banyak memiliki keterampilan, cerdas, cekatan, terampil, ya (ibarat) galah tusuk dipotong runcing namanya. 
  • Tidaklah mengurungkan (menyia-nyiakan) amal-baik mita bila demikian halnya. Kita tiru wujud patanjala; pata berarti air, jala berarti sungai. Tidak akan sia-sia amal baik kita, 
  • bila (kita) meniru sungai itu. Terus tertuju kepada (alur) yang akan dilaluinya, senang akan keelokan, jangan mudah terpengaruh, jangan mempedulikan (hal-hal) yang akan menggagalkan amal-baik kita; jangan mendengarkan (memperhatikan) ucapan yang buruk, pusatkan perhatian kepada cita-cita (keinginan) sendiri. Ya sempurna, ya indah,….
Baca Juga

Sponsor